به گزارش حکایت گیلان | واژه کانال یا مجرای آب از ترکیب دو واژه لاتین aqua به معنی آب و ducere به معنی راهنمایی به وجود آمده است. بنابراین آبرسانی به عنوان یک ساختار مصنوعی مانند کانال، تونل یا گودال بوده که برای حمل و نقل آب از یک مکان در راه دور به جای دیگر مورد استفاده قرار می گیرد. اولین کانال های باستانی توسط تمدن های اولیه مانند بابل، آشور و مصر ساخته شده اند. این مجاری آبی ابتدا به صورتی ساده به عنوان کانال های روباز میان رودخانه ها و شهرها ساخته شده بودند. معروفترین مهندسی در این زمینه را در میان تمدن های باستانی رومیان ارائه می کردند. در طول یک دوره ۵۰۰ ساله رومیان ۱۱ قنات و کانال های باستانی را ساخته و توانستند توانایی خود را در جهت تامین آب در سراسر امپراتوری خود افزایش دهند.

آب راه کاسارا | Caesarea Aqueduct

کاسارا یک شهر بندری مهم بود که توسط پادشاه هرودوت بزرگ در بین سال های ۲۳ تا ۱۳ پیش از میلاد ساخته شده است. آب راهه ها و کانال های باستانی آب را از فاصله ای در حدود ۱۰ کیلومتر دورتر به این شهر منتقل می کرده اند. هرودوت زمانی که شهر را به وجود آورد، اولین چیزی که ساخت مجرای آب آن بود. رومیان این کانال ها را در قرن دوم میلادی گسترش دادند. بخش گسترش یافته به کانال قدیمی متصل شده و توانست ظرفیت آن را دو برابر کند. این ساختار برای مدت ۱۲۰۰ سال وظیفه آب رسانی این شهر را بر عهده داشته و در طول این مدت چندین مرتبه مورد بازسازی قرار گرفته بود.

آب راه نازکا | Nazca Aqueducts

آب راهه و کانال های باستانی نازکا در قرن سوم تا ششم میلادی توسط مردم نازکا ساخته شد تا بتوانند در آب و هوای بیابانی خشک زنده بمانند. آب از طریق کانال ها و مجراها وارد مسیرهای زیرزمینی ساخت دست بشر می شد. مسیرهای کنترلی مستقیمی نیز به این کانال های زیرزمینی می رسید که موجب دسترسی به آب و همچنین نگهداری مجراها می شده است. این تونل ها و چاه ها همچنان نیز توسط ساکنان این دره مورد استفاده قرار گرفته و به طور کلی به آن پوکویس (puquios) می گویند. برخی از این ساختارها حفظ شده و در منطقه کانتالوک (Cantalloc) واقع شده اند.

آب راه هامپی | Hampi Aqueducts

هامپی پایتخت امپراتوری قرن چهاردهمی ویجایاناگار (Vijayanagar) بوده که امروزه کشور هند در آن واقع شده است. در اطراف هامپی بقایای کامال های باستانی و آب راه ها، که آب را از رودخانه تونگابهادرا (Tungabhadra) انتقال داده و مخازن و حمام ها را به وسیله آن پر می کرده است. آب هایی که درون عبادتگاه ها استفاده می شده است معمولا از طریق آب های زیرزمینی تامین می گردیده اند. یکی از روش های اصلی آب رسانی، از طریق مخزن پله ای بوده که برای آن مخزنی به عمق ۷ متر ایجاد گردیده بوده است. در حقیقت کشف این مخزن به دلیل دنبال کردن مسیر آب راهی بود که به این نقطه ختم می شده است. زمانی که باستان شناسان مسیر آب را در پایان خود کشف کردند توانستند به این مخزن بزرگ دست یابند.

آب راه میراکلز | Aqueduct of The Miracles

آب راهه و مجرای میراکلز یکی از سه کانال های باستانی رومی می باشد که در مریدا (Mérida) و اسپانیای امروزی ساخته شده است. این در اصل آب را از یک دریاچه مصنوعی به شهر منتقل می کرده است. آب این قنات از یک رودخانه ساختگی به طول نزدیک ۵ کیلومتر به سمت شمال غربی مریدا قرار گرفته است. تصور بر این است که این کانال در طول قرن اول میلادی ساخته شده باشد. در قرن های بعدی ساکنان مریدا آن را به نام آب راه مبراکلز یا معجزه نامیدند زیرا در نوع خود بسیار شگفت آور بوده است.

آب راه لس فررس | Les Ferreres Aqueduct

آب راهه و کانال های باستانی لس فررس به پونت دل دیابل (Pont del Diable) یا پل شیطان نیز معروف می باشد. این قنات برای آب رسانی از فرانکولی (Francoli) به طول ۱۵ کیلومتر در جنوب تا شهر تاراگونا (Tarragona) در اسپانیای امروزی امتداد یافته است. زمان ساخت این مجرای آبی احتمالا به دوران آگوستوس، اولین حاکم یونان باز می گردد. این مجرا دارای حداکثر ارتفاع ۲۷ متر و طول ۲۴۹ متر می باشد. بخش بالایی آن با ۲۵ قوس و بخش پایینی آن را ۱۱ قوس تشکیل داده اند.

آب راه والنس | Valens Aqueduct

آب راهه و کانال های باستانی والنس در سال ۳۶۸ میلادی و در زمان سلطنت امپراتوری رومی والنس به نام بیرز ساخته شد. این صرفا یکی از نقاط پایانی باستانی از این سیستم آب رسانی و کانال های قسطنطنیه بود که امروزه شهر استانبول ترکیه در آنجا قرار گرفته است. این سیستم آب رسانی در نهایت بیش از ۲۵۰ کیلومتر طول داشته و به عنوان طولانی ترین سیستم از دوران باستان شناخته می شود. آب راهه والنس توسط چند سلطان عثمانی بازسازی شده و همچنان به عنوان بزرگترین سیستم آبرسانی در قسطنطنیه قرون وسطی شناخته می شود. بخش باقی مانده از ان ۹۲۱ متر طول داشته که ۵۰ متر کمتر از طول اصلی آن می باشد. بلوار آتاتورک نیز از میان قوس های آن عبور می کند.

آب راه سگوویا | Aqueduct of Segovia

آب راهه و کانال های باستانی سگوویا یکی از آثار باقی مانده از رومیان در اسپانیا می باشد که احتمالا در حدود سال ۵۰ میلادی ساخته شده است. این قنات باستانی آب را از فاصله ای ۱۶ کیلومتری از رودخانه فریو (Frío) به سگویا حمل کرده و از ۲۴ هزار بلوک سنگی عظیم بدون استفاده از ملات ساخته شده است. بخش فوقانی آن ۷۲۸ متر طول داشته و از ۱۶۵ قوس با ارتفاعی بیش از ۹ متر تشکیل شده است. این نماد اصلی شهر سگویا به شمار رفته و همچنان در قرن حاضر نیز آب را به این شهر منتقل می نماید.

پونت دوگارد | Pont du Gard

پونت دوگارد که در لغت به معنی پل گارد می باشد، یکی از کانال های باستانی در جنوب فرانسه است که توسط امپراتوری روم ساخته شده است. این مجرا در اصل بخشی از یک کانال ۵۰ کیلومتری بوده که آب شیرین را به شهر رومی نیمز (Nimes) منتقل می کرده است. این کانال رومی تماما بدون استفاده از ملات و ساروج ساخته شده است. سنگ های کف کانال که وزن برخی از آن ها تا ۶ تن می باشد به طوری دقیق برش داده شده تا کاملا به یکدیگر متصل شده و دیگر نیازی به ملات نداشته باشند. از زمان قرون وسطی تا قرن هجدهم میلادی، این کانال آبی به عنوان یک پل معمولی برای عبور از رودخانه مورد استفاده قرار می گرفته است. امروزه پونت دوگارد یکی از ۵ جاذبه برتر گردشگری فرانسه به شمار رفته و در سال ۲۰۱۱ تعداد ۱.۴ میلیون بازدیدکننده را به سوی خود جلب کرده است.

یکی از مهمترین نیازهای تمامی شهرها از دوران باستان، تامین آب و غذای ساکنان آن بوده است. این چالشی است که همواره امپراتوری ها و پادشاهان با آن دست به گریبان بوده و سعی در تامین نیازهای مردم داشته اند. یکی از این راهکارها راه اندازی کانال های باستانی برای تامین آب شهروندان بوده است.

منبع:مجله گردشگری الی گشت