اختصاصی حکایت گیلان | کیان پوررهنما* _یکی از مولفه‌های مهم مباحث مدیریتی، خصوصا در مقوله مدیریت شهری، ثبات مدیریتی است و به طور حتم عدم ثبات مدیریتی و تغییر مستمر و مداوم مدیران اشکالات، ایرادات و معایبی را سبب خواهد شد که عدم موفقیت و پیشرفت در امور را به دنبال خواهد داشت.

ثبات در تصمیم گیری، در جایگاه مدیران و در مجموع در مدیریت شهری از مباحثی است که اگر شاهد فراهم آمدن بسترهای آن نباشیم، ازسمتی دیگر باید شاهد بی برنامگی، بی نظمی یا وجود برنامه های زیاد اما عقب مانده و بر روی کاغذ مانده و مسئولیت ناپذیری باشیم.
در روزهای گذشته مشاهده شد که برخی اعضای شورای شهر رشت به طرح سئوال از شهردار پرداختند و حتی سخنانی در مورد استیضاح نیز به گوش می رسد. این در حالیست که دو ماه پیش، همین اعضای شورای شهر رشت که منتقد شورای پیشین بودند با رایی بالا و با حمایت ها و تعابیر و تعاریف آنچنانی به این انتخاب دست زدند.
دراین یادداشت ثبات به معنای پایدار بودن، بر جای ماندن، دوام یافتن و در مجموع امکان وجود فضایی آرام و قابل اعتماد، تداوم در قوانین، مدیریت و سیاست ها می باشد و هدف این یادداشت بررسی اجمالی بی ثباتی در مدیریت شهری رشت است.

بی اعتمادی بیشتر شهروندان نسبت به سیستم مدیریت شهری
جهت موفقیت و توفیق در مدیریت شهری خصوصا در مبحث شورا و شهرداری باید شاهد وجود شورا و شهرداری ای باشیم که وجه ای باثبات، برنامه محور و منظم در تصمیم گیری ها و سیاست گذاری های شهری را از خود به نمایش بگذارد.
ثبات در تصمیم گیری ها و ثبات در جایگاه مدیران اگر در سیستم مدیریت شهری وجود نداشته باشد، از آن طرف باید شاهد عوارض و عواقب ناشی از آن باشیم که در ادامه به آن می پردازیم.
البته ثبات مدیریتی پدیده ای دو وجهی است که پیامدهای مثبت و منفی بر آن مترتب است، زیرا از طرفی دیگر با مدیرانی مواجه هستیم که سخت به صندلی و قدرت چسبیده‌اند و برای جلوگیری از تمرکز و فساد و برای شایسته گزینی چرخش نخبگان و دوره ای بودن نمایندگان نیز امری ضروریست و در صورت خطا، کوتاهی یا فساد مدیران و نمایندگان استیضاح، سئوال، عزل و برکناری یا اتمام دوره نیز در قوانین و شیوه های مدیریتی پیش بینی تعبیه شده است.
به عبارتی از یک سو مدیریت بـرای اجـرا کـردن نظرات و ایده ها و عملیاتی کردن برنامه ها و اثربخشی تصمیمهای خـود، نیازمنـد زمـان مناسب است و ثبات مدیران تداوم موفقیت و پیشرفت یک سازمان یا سیستم را تضمین می کند و بی ثباتی می تواند یک سازمان را دچار انفعال، عدم بازدهی و در نهایت اضمحلال کند. اما از طرفی مدیرانی هستند که پس از سالها و تحمیل رکود و بی انگیزگی، هنوز در سمت خود ابقا می شوند.
پس چرخش مدیران و تغییر آنها می بایست در عین ثبات و در عین تداوم سیاست ها و قوانین و در محیط و بستری امن و باثبات اجرا گردد، نه آنکه مدیری را برای مدتی بسیار کوتاه، آن هم با حمایت و پشتیبانی و تعاریف آنچنانی انتخاب نموده و سپس در کوتاه ترین زمان و با کوچکترین اشتباه یا به دلایل و انتظارات دیگر او را برکنار نموده و به او أنواع و قسم ضعف ها و برچسب ها را نسبت داد.
این امر سبب بی اعتمادی بیشتر شهروندان نسبت به سیستم مدیریت شهری و مدیرانش خواهد شد و عوارض خاص خودش را به دنبال خواهد داشت.
خصوصا که اگر این موضوع در مورد شهرداری کلانشهرها باشد آسیب زننده تر نیز می گردد، چون فرآیند انتخاب شهردار با آن ملاک های مدیریتی وزارت کشور و اختلافات احتمالی اعضا شورا و سپس تایید وزارت کشور مسیر پر پیچ و خم و زمان بری را می طلبد، این در حالیست که شهر زنده است و کارهای عقب مانده و معوقه بسیار دارد و نباید دائما شاهد سکته مدیریتی بود.

بی ثباتی در تصمیم گیری ها
متاسفانه یکی از مباحثی که در این سالها تجربه مدیریت شهری توسط شورا و منتخبین مردم را خصوصا در شهر رشت به کام مردم تلخ نموده همین بی ثباتی در تصمیم گیری ها و متزلزل بودن جایگاه مدیران بوده است که سبب شده هر از چند گاه شاهد صندلی هایی به شدت لرزان و تغییر مداوم مدیران شهری و عوارض ناشی از آن باشیم.
و این مشکل در کنار دیگر مشکلات و ایرادات مدیریت شهری سبب گردیده عده ای با خود بگویند اگر شورا نبود و شهردار زیر نظر دولت اداره می شد بهتر نبود؟
در این مقال نمی گنجد که به این سخن پر اشکال پرداخته شود و صرفا به این نکته بسنده می شود که اداره دموکراتیک و شهروند محور شهر از بهترین و کارآمدترین الگوها و تجارب حکمروایی شهری در جهان می باشد و حتی بسیاری از جوامع به سمت محله محوری و ایجاد شورایاری ها نیز پیش رفته اند، جای حل مساله نباید صورت مسئله را پاک نمود و جهت یافتن پاسخ این اشکالات می بایست به عوامل و مباحثی دیگری پرداخت.
این تغییرات مداوم و پی در پی در حالی ممکن است صورت بگیرد که اکثر اعضای جدید شورای شهر رشت در برنامه های انتخاباتی خود منتقد همین شرایط بودند.
با وجود نارضایتی شهروندان از بی ثباتی و تغییر مداوم شهرداران رشت در سال‌ های اخیر، که سبب گشته عمر و تداوم منصب شهرداری کلانشهر رشت بسیار کوتاه باشد (حتی در مورد اخیر ممکن است دو ماه باشد) و با وجود تاکید و سفارش استاندار گیلان به اعضا شورا مبنی بر ابقاء شهردار رشت، زمزمه هایی شنیده می شود که چند تن از اعضای شورا از پیش تصمیم خود را گرفته و بر برکناری شهردار جدید رشت اصرار دارند و احتمال قانع نشدن از پاسخ های امیر حسین علوی و سپس استیضاح و برکناری او وجود دارد.
البته خبرهای دیگری حاکی از آن است که؛ این اعضای شورا که تصمیم خود را از قبل گرفته اند، به دلایلی چون آمدن رییس جمهور به استان و دیگر عوامل، در این مرحله صرفا به سئوال اکتفا می کنند و به استیضاح نمی پردازند و صرفا قصد متزلزل نمودن جایگاه شهردار را دارند.

تاریخ بی ثباتی شهرداران و سرپرستان
فارغ از این پیش بینی ها و صحت و سقم شان، تجربه نشان داده که شهرداران رشت از زمانی که شوراها بر سر کار آمده اند ثبات چندانی نداشته اند. به طوری که در بیست سال گذشته شاهد دوازده شهردار و دوازده سرپرست بودیم. پیش از این رحمان انصاری، اصغر شکرگزار، محمود فریدونی، محمدعلی ثابت قدم و ناصر حاج محمدی توسط اعضای شورا استیضاح شدند. رضا خاکسار با حکم وزارت کشور از مقام خود کنار رفت. مسعود نصرتی کمتر از یک سال فعالیت از مقام خود استعفاء داد و به وزارت کشور رفت. سید محمد احمدی هم قبل از اعلام نظر نهائی وزارت کشور استعفای خود را اعلام داشت.
گاهی طول دوره های اختلاف اعضای شورا برای انتخاب شهردار به نحوی بوده که عمر سرپرستی شخصی مثل علی بهارمست به یک سال نیز رسیده که از میانگین عمر شهرداران رشت نیز بیشتر بود.
حالا نیز دو ماه بیشتر از انتخاب علوی آن هم با آرایی بالا و توسط همین اعضای شورا که منتقد همین گونه اقدامات شورای پیشین بوده نمی گذرد و اگر تغییرات اینگونه صورت پذیرد، گویا مجددا باید منتظر سپردن سکان به سرپرست و بی تکلیفی و بی انضباطی های حاصل از آن بود، و به نظر می رسد جایگاه و سمت سرپرستی با ثبات تر باشد تا جایگاه و سمت خود شهردارو این واقعا جای تعجب دارد.
با توجه به اینکه دستیابی به توسعه شهری مستلزم عوامل گوناگونی چون فراهم آوردن بستر و محیطی با ثبات می باشد، بی ثباتی بر توسعه شهری و مدیریت شهری تاثیر منفی و مخرب دارد.
بماند که با توجه به شرایط فعلی اقتصادی کشور و مشکلات مردم در تامین حداقل ها سخن از توسعه ممکن است مورد انتقاد بسیاری از مردم قرار گیرد.

ضرورت اقدامات اصلاحی برای ثبات مدیریتی
بی ثباتی مدیریتی باعث غیر قابل پیش بینی نمودن آینده می شود و درآینده مدیران شایسته و توانمند این ریسک را نمی کنند که خود را کاندید چنین مناصبی کنند و به همین خاطر باید منتظر نشستن مدیرانی ضعیف بر این صندلی های لرزان بود.
تغییر مکرر مدیران در اثر منازعات بعضا غیرضرور و با سلایق و انتظارات شخصی و عدم توجه به منافع شهر و شهروندان و به جای آن توجه به اهداف شخصی و گروهی و تغییر مداوم سیاست ها، اولویت ها و اهداف مدیریت شهری علاوه بر تحقق نیافتن هیچکدام از آن اهداف و اولویت ها، امکانات و منابع شهر را به هدر می دهد و سبب می شود شهری کوتاه مدت را شاهد باشیم و جای انباشتِ تغییرات و پیشرفت های درازمدت، تغییرات و پیشرفت هایی کوتاه مدت، مقطعی و سطحی را شاهد باشیم.
در پایان ذکر این نکته ضروری به نظر می رسد که استیضاح و طرح سئوال از شهردار حق قانونی نمایندگان شورا جهت جلوگیری از خطاها و هدر رفتن منابع و منافع شهر است، اما به نظر می رسد ، جهت ایجاد ثبات مدیریتی می بایست اقداماتی اصلاحی صورت پذیرد و شرایط و ضوابطی مقرر گردد تا شاهد کاهش بی ثباتی و تزلزل در مدیریت شهری باشیم و در افکار عمومی از استیضاح یا طرح سئوال نمایندگان برداشت هایی چون سهم خواهی و دخالت در أمور شهردار صورت نگیرد.
هدف از نگاشتن این یادداشت دفاع از عملکرد شهردار نبوده، زیرا به نظر نویسنده عملکرد کمتر از دو ماهِ شهردار فعلی رشت أصلا زمان مناسبی برای سنجش و ارزیابی عملکرد او نیست و دفاع یا انتقاد اساسی از عملکرد او زمان بیشتری را جهت بررسی عملکرد او می طلبد.
به امید آنکه شورای شهر رشت و شهرداری رشت با بهره گیری از نظرات اساتید، دانشجویان و افراد علمی صاحب نظرو شایسته (به جای مشاورینی سفارشی و رفاقتی) بتواند در آینده اقداماتی موثر جهت اصلاح و بهبود أوضاع مدیریت شهری و تامین منافع شهروندان انجام دهد.

منابع:
-مهدی‌زاده، جواد(۱۳۹۷)، اندیشه‌های نو در مدیریت و حکمروایی شهری، تهران، انتشارات آگاه
-دانایی‌فرد، حسن، فیضی، اعظم و احمدی،هانیه(۱۳۹۵)، پیامدهای ثبات مدیریتی در سازمان های دولتی ایران، فصلنامه مدیریت نظامی، ۲۲-۱ 

*مدیرمسئول «حکایت گیلان»