اختصاصی حکایت گیلان | مریم صابری_تالاب انزلی این روزها در صدر اخبار گیلان است؛ اینبار مهاجرت پرندگان،صید ماهی و تالاب گردی گردشگران،گل نیلوفر یا مشکلات چند سال اخیر مانند کاهش عمق آب تالاب،سنبل آبی،تالاب را بر صدر توجهات ننشانده بلکه آتش به جان تالاب افتاده است.

از هشتم شهریورماه 1400 برای چندمین بار طی سالهای اخیر، نیزارهای حاشیه و بخش‌های خشک شده‌ی تالاب انزلی شروع به سوختن کردند. سوختنی که تا 4روز بعدش هم ادامه پیدا کرد و به 12هکتار از قسمتهای مختلف قلب بندر انزلی سرایت کرد.

در این مدت،نیروهای هلال احمر و آتش نشانی، محیط بانان محیط زیست و بالگردهای آب پاش هم نتوانستند آتشی که روشن شده بود را خاموش کنند تا در نهایت هواپیمای ایلوشین وزارت دفاع  به کمک آمد تا از زندگی تالاب که زنده بودن بسیاری به آن وابسته است حفاظت شود. براساس آخرین گزارش‌ها 12 هکتار از اراضی تالاب سوخته است.

براساس گزارش‌های میدانی هم آنچه مشخص است نیرویی از طرف سازمان آب منطقه‌ای گیلان که معتقد است سند تالاب به نامش زده شده دیده نمی‌شد!

 دسترسی به محل آتش سوزی بسیار سخت است

 این تالاب از شمال به شهرستان انزلی، از جنوب به شهرستان صومعه‌سرا، از شرق به شهرستان رشت و از غرب به کپورچال و آبکنار انزلی محدود است و هرچند که رسوب زباله‌ها، آزولا و سنبل آبی هر کدام زخمی بر تن تالاب گذاشته‌اند و رسوبات عمق 6 متری تالاب را در مناطقی به یک متر رسانده‌اند اما همچنان این اکو سیستم زنده است و وجودش برای ادامه حیات تمام جانداران اطرافش غیر قابل رد است.

گفته می‌شود محل شروع آتش سوزی در چراغ پشتان انزلی است. همانطور که پونه نیکویی فعال محیط زیست بندرانزلی به حکایت گیلان می‌گوید: جاده منتهی به محل آتش سوزی باریک و‌ مسیر پُر از بوته‌های تمشک است آنقدر که به سختی یک ماشین سواری از جوارش عبور می‌کند. او ادامه می‌دهد که راه صعب العبور جاهایی شبیه باتلاق است و همین امر دسترسی به آتش را بسیار سخت می‌کند و در جاهایی عبور ماشین‌های آتش نشانی غیر ممکن است.

این فعال محیط زیست معتقد است که از عمد جاهایی را آتش می‌زنند که می‌دانند دسترسی به آن بسیار سخت است و تا بخواهد کاری انجام شود آتش گسترش پیدا می‌کند و حجم وسیعی از نیزارها در آتش می‌سوزد. فعالان محیط زیست گیلان مانند نیکویی معتقدند سال‌هاست این رویه غلط در حال تکرار است.

 عمدی بودن؛ از فرضیه تا دستگیری متهم

 در همان روز اول منصور سربازی معاون فنی مدیرکل محیط زیست گیلان گفت: فرضیه عمدی بودن آتش سوزی برای خشک کردن و تصرف تالاب دور از ذهن نیست.

اما هر چقدر آتس سوزی گسترش بیشتری پیدا کرد این فرضیه قوت بیشتری گرفت و دادستانی گیلان نیز وارد عمل شد. و حالا در روز دهم شهریور دادستان گیلان خبر داد که یک متهم بازداشت و 4 متهم تحت نظر هستند.

این در حالی بود که سوم شهریور ماه جاری نیز بیش از ۷ هکتار از نیزارهای تالاب انزلی در محدوده روستای شانگهای پرده در آتش سوخت و اما آن آتش سوزی چندان سرو صدایی به پا نکرد. 

اما آتش می‌زنند که چه شود؟

 آتش سوزی چه نفعی دارد؟ نیکویی می‌گوید: این آتش سوزی با هدف تصاحب زمین انجام می‌شود. نیزارها از بین رفته و زمین آماده کشت می‌شود. ماشین آلات کشاورزی وارد زمین می‌شود و بعد از چند سال ادعای مالکیت نیز مطرح می‌شود. گواه این مطلب هم درخواست‌هایی که در محیط زیست و منابع طبیعی با آن روبرو هستند«پدرم سالها در این زمین کدو و ترب کاشته پس من مالک این زمین هستم»

این فعال محیط زیست می‌گوید این افراد کاملا با علم و آگاهی به شرایط تالاب این کار را می‌کنند و این اشتباه کوچکی نیست که بشود به راحتی از کنار آن گذشت این آسیب‌ها سال‌ها بر دل طبیعت باقی می‌ماند  و شاید هیچ وقت جبران نشود.

سودجویان از نوع نگاه مدیران تاثیر می‌گیرند

 او رویه مدیران را یکی از آیتم‌های تاثیرگذار در بروز اینگونه رفتارها می‌داند و معتقد است «ما شاهد بودیم در همین شهرستان در زمانی که مدیران نسبت به تخلفات محیطزیستی حساس تر و جدی تر بودند اتفاقاتی از این دست خیلی کم رخ می داد». نیکویی همچنین به مسئولینی اشاره می‌کند که خود قانونگذار بودند اما در برابر اداره محیط زیست همیشه معترض و آن را «اداره ایست» می‌نامیدند. او می‌پرسد: کسی که خود قانون گذار است در برابر مجری قانون چنین بگوید چه انتظاری از دیگران باید داشت؟

 این خواسته‌ها و درخواست‌های فعالان محیط زیست بارها و بارها تکرار شده است و جان کلام همه یکی است؛ اگر در دوره‌های قبل که بارها اتفاقاتی از این دست رخ داده است با متخلفان برخورد شدید صورت می‌گرفت و از دست درازی به اراضی تالاب جلوگیری می‌شد کسی امروز جرات داشت که دست به چنین کاری بزند؟

نیکویی یکی از دهها فعال محیط زیستی است که این سوال را مطرح می‌کند که چرا آنقدر پرونده‌ها دچار اطاله دادرسی  و یا به کل فراموش می‌شوند تا شاهد تکرار این اتفاقات تلخ باشیم. او تاکید می‌کند  تا وقتی تالاب را به عنوان یک چرخه که زندگی انسان و بسیاری موجودات دیگر به آن وابسته است نبینیم همچنان برشاخه نشسته‌ایم و از بُن می‌بریم.

 با این همه تلخی چه چیزی در انتظار است

 دیدن آتش سوزی عمدی و یا دیدن زباله‌هایی که در مسیرهای منتهی به تالاب ریخته می‌شود از پلاستیک و شیشه تا مبل و صندلی و ...ممکن است ما را ناامید کند از ارزشی که باید محیط زیست برای جامعه داشته باشد و اما دیده نمی‌شود. آموزشی که باید باشد و نیست و یا هست و تاثیرگذار نیست. 

اما این فعال محیط زیست می‌گوید با وجود همه این تلخی‌ها آینده روشن‌تر است. نیکویی معتقد است«خوشبختانه مردم بیشتر از قبل در قبال طبیعت مطالبه‌گر برخورد می‌کنند و در مورد مسئله آتش سوزی در فضای مجازی هم دیده شد. برخی حتی طرفدار طبیعت بودن را لوکس و زیبا می‌دانند اگر حمایت از طبیعت حتی اینگونه هم شروع شود امید می‌رود که به روشنی برسد»

آتش در جان تالاب انزلی با هواپیمای ایلوشین خاموش شد ،اما آتش اصلی وقتی خاموش می‌شود که تمام بلاهای چند دهه اخیر از آن شُسته شود؛ از رسوبات انباشت شده و سنبل آبی ویرانگر تا تصمیمات غیر قانونی و ضعیف در برابر متخلفین.