اختصاصی حکایت گیلان | طاها عبدالهی - شهرستان تالش دومین شهرستان وسیع گیلان است که 70 درصد مردم آن به کشاورزی ودامپروری می‌پردازند. برنج بخش مهمی ازتولید راتشکیل می‌دهد و 16 هزار هکتار اراضی قابل کشت تالش شالیزار است. شخم زنی زمین‌ها در این شهرستان عموما از نیمه فروردین هرسال شروع می‌شود که امسال تا ابتدای اردیبهشت به تاخیر افتاده است. کشاورزان کمبود آب شبکه آبیاری راعامل موثر می‌دانند ومسوولان محلی هم سیل شهریور سال گذشته رامقصر اصلی تخریب سردهنه های آبیاری خاکی معرفی می‌کنند. نماینده تالش هم دست پیش رابالا گرفته است وطی نطقی درصحن علنی مجلس گفته که دولت درحال اهمال انجام وظیفه است وباید وزیر نیرو برای ساماندهی به تالش بیاید. این درحالی است که پس ازسیلاب شهریور گذشته، انبوه ماشین آلات برای بازسازی تالش وارد این منطقه شدند وحجم عظیمی از شن وماسه رودخانه ها رابرداشت شده کرده‌اند.

وضع سردهنه های اصلی کشاورزی بخش های مرکزی، اسالم وکرگانرود همچنان خوب نیست و دبی آبی پایینی رامنتقل می‌کنند. تالش 99 سردهنه روی 11رودخانه دارد که بیشتر آنها خاکی هستند وهر ساله ازبهمن ماه بازسازی می‌شود وسال گذشته درنیمه فروردین به مرحله آبگذاری می‌رسید. طبق تقویم کشاورزی مرحله شخم زنی از 15 فروردین شروع می‌شود وتا پایان همین ماه به پایان می‌رسد که امسال چنین نیست. همچنین کشت برنج نیز از 5 اردیبهشت آغاز می‌شود و باید 27 اردیبهشت به پایان برسد. طبق روال سال های گذشته تا15 اردیبهشت 60تا 70درصد خزانه کاشته می‌شده تا حداکثر آب موجود را درسخت ترین مرحله کار استفاده کنند. چیزی که می‌بینیم برخلاف این رویه است وبا پایان فروردین همه سردهنه ها به مرحله آبگذاری نرسیده‌اند وبیشتر کشاورزان منتظر آب برای شخم زنی زمین هایشان هستند.

سردهنه های تازه مقداری از آب راجذب می‌کنند و همین باعث شده تا دبی آب پایینی به زمین ها برسد. بنابه گفته میرآب های محلی چاره کار استفاده ازپوشش نایلون درمناطق تازه ساز است تا آب درسطح نهرها فرو نرود. گوش کسی هم بدهکار نیست وافراد تازه وارد چیز زیادی دراین باره نمی‌دانند. کشاورزان دست کم 15 تا20 روز دیرتر به مرحله پایان شخم زنی رسیده‌اند که همین بازه زمانی برای کاشت نیز قابل پیش بینی است. تنش آبی همیشه از25 خرداد رخ می‌دهد اما با این عقب افتادگی تنش های اجتماعی کشاورزان بیل به دست برای رقابت بر سراستفاده از آب نهرهادرمرحله شخم زنی آغاز شده است. مناطق بالادست نهرها تمام سهمیه آب را براساس روال سال های گذشته به خود اختصاص داده‌اند ومناطق میانی وپایین دستی سهمی از این آب ندارند. چنانچه آبدهی به مناطق میانی طی 10 روز آینده انجام نشود و زمین شخم نخورد بخش مهمی ازشالیزارها به ویژه دربخش مرکزیدیگر قابل کاشت نیست. همچنان کشاورزان نگون بخت ازمنابع آب زیرزمینی وچاه هایی مجوز دار وبدون مجوز برای شخم زنی استفاده می‌کنند که پس ازاین باید منتظر درخواست های فروان برای چاه کنی بیشتر درمرحله کاشت نیز باشیم. 

کمبودآب طی 3مرحله آبیاری تیر ومرداد بزرگترین چالش موجوداست. علاوه برتنش اجتماعی دراین مرحله نهایتا یک فاجعه برای تولید کشاورزی منطقه شکل می‌گیرد وکاهش قابل ملاحظه محصول پیش بینی می‌شود. بنابه گفته کشاورزان برداشت محصول نژاد سنتی شالی 4هزار و 800 کیلو وگونه های پرمحصول نیز تا6 هزار کیلو در هرهکتار است. هم اکنون کاشت هرهکتار 15تا 20میلیون تومان هزینه دارد که این عدد سود همین مقدار زمین کشاورزی است. طی سال های نه چندان دور،10روز تنش آبی 30درصد محصول راکاسته است که با این حساب کاشت برنج به صرفه نیست. همین زارعان را با تردید مراجه کرده وآنها برای کاشت دودل هستند.

سیلاب مقصر تخریب سردهه ها

اینکه مقصر ماجرا کیست جای کنکاش دارد و درچنین مواقعی معمولا همه به دنبال مقصر می‌گردند.

ماجرا از روزی شروع شد که 30شهریور سیل ویرانگر تالش با2 کشته 16 رودخانه این شهرستان راتحت تاثیر قرار داد وحجم عظیمی ازخسارت ها ثبت شد. یکی از زیان های مهم سیل به سردهنه های خاکی شبکه آبیاری بود که تمام آنها را ویران کرد.گزارش های فرمانداری هم به این نکته تکیه می‌کند وسیلاب مقصر است.

سر دهنه ها بازسازی می‌شود

طبق گفته های مدیرکل مدیریت بحران استانداری گیلان پس ازسیلاب حدود 100 دستگاه ماشین آلات شامل، لودر، بیل مکانیکی زنجیری، بولدوزر، کامیون وارد منطقه شدند. طی جلسات روزانه مدیرایت بحران امیرمرادی ازاختصاص ماشین آلات برای بازسازی سردهنه ها سخن گفت واین بار یک فرصت طلایی برای ساماندهی نصیب تالش شده است. فرصتی 6ماهه دراختیار مسوولان قرار گرفته ولی درنهایت بیشتر سردهنه ها بازسازی نشد.

نماینده تالش: دولت مقصر است

نماینده تالش نطق یک‌شنبه ۲۹ فروردین درتذکری شفاهی دولت را مسئول این رویداد معرفی کرده است. حسن محمدیاری دراین باره گفته است: متاسفانه به هر کجا که مراجعه می‌کنیم هیچ انگیزه‌ای درمسئولان دولت به ویژه درحوزه کشاورزی و آب رسانی دیده نمی‌شود. من نمی‌دانم این چه آفتی است که به جان مسئولان افتاده که با پایان یافتن دوره دوازدهم و هر چه به انتهای کار دولت نزدیک می‌شویم، هیچ اهتمامی از آنها درحوزه کشاورزی نمی‌بینیم.

این نماینده مجلس درحالی توپ را به زمین دولت انداخته که دستگاه ها در رودخانه ها همچنان مشغول بکار بوده و حاصل کار تنها جابجایی شن و ماسه طی این مدت است. افرادی غیرمسئول با حضور درمحل کار دستگاه ها سهمیه شن وماسه رامطالبه می‌کردند و پاسخشان به هر پرسشی فقط «دفتر حاجی» بود. این افراد منتسب به دفترنماینده تالش حتی پا رافراتر از این گذاشتند و ماشین آلات رابدون اجازه مقام های قضایی برای برداشت های شخصی بکار گرفتند. توقیف یک دستگاه لودر شهرداری لیسار باحکم دادگستری بخش کرگانرود توسط پاسگاه مرزبانی محمودآباد یکی از این موارد است که عضو شورای این شهر نیز دراین ماجرا دخیل بوده و حسن محمدیاری نماینده تالش از این ماجرا مطلع شده است.

مسوولان صفر کیلومتر و سردهنه سازی

سهم مسوولان تازه منصوب هم کم نیست. فرماندار، معاون عمرانی و رییس جهادکشاورزی تالش از جمله این افراد هستند که دخالت نماینده تالش در شروع به کار آنها بدیهی است. این افراد تا اینجای کار توانایی خاصی ازخود نشان نداده‌اند واداره امور به بازدید گذشته است.

البته واگذاری امور آبیاری وسردهنه سازی به نمایندگانی ازسوی محدحسین شاهکویی فرماندار تالش درنوع خود بی مانند است تا جایی که فتحعلی چراغی عضو شورای بخش مرکزی به عنوان نماینده مردم همزمان نماینده دولت نیز هست.

مردم و رسانه ها مقصرند

صحبت‌هایی هم درفرمانداری شنیده می‌شود که ممکن است که عدم رعایت تقویم کشاورزی توسط کشاورزان نیز به فهرست مقصران اضافه شود. رسانه ها نیز به دلیل گزارش درد دل مردم متهم به جوسازی شده‌اند وهر واقعیتی تکذیب می‌شود.