اختصاصی حکایت گیلان | امروز دهم دی سالگرد اولین درگذشت امیربانو کریمی، پژوهشگر و استاد برجسته زبان و ادبیات فارسی است. بانویی با تبار ادبی غنی و عمر پربار خود، میراثی گران‌بها برای ادبیات کلاسیک ایران بر جای گذاشت. او با نگاه دقیق و قلمی توانا، میان سنت و نوآوری پلی ساخت که یادش در دل گنجینه‌های ادب پارسی همواره زنده خواهد ماند.

امیربانو کریمی، پژوهشگر پرآوازه و استاد نامدار زبان و ادبیات فارسی، در ۹ دی‌ماه ۱۳۱۰ در تهران دیده به جهان گشود. او از خانواده‌ای برآمد که شعر و ادب در خونشان جاری بود؛ چرا که پدرش، سید کریم امیری فیروزکوهی، یکی از برجسته‌ترین شاعران سبک هندی در دوران معاصر بود. شاید همین تبار ادبی، زمینه‌ساز علاقه‌مندی عمیق او به ادبیات فارسی شد، علاقه‌ای که مسیر زندگی‌اش را رقم زد.

امیربانو کریمی، با روحیه‌ای پژوهشگرانه، قدم به دنیای ادبیات گذاشت و عمر خود را وقف شناخت و بازآفرینی گنجینه‌های ادبیات فارسی کرد. او که در فضای پرشور شعر و زبان بزرگ شده بود، از همان آغاز، زبان و ادبیات کلاسیک را نه‌تنها میراثی برای حفظ، بلکه عرصه‌ای برای پژوهش و گفت‌وگو می‌دانست.

او در کنار همسرش، مظاهر مصفا، از پیشگامان نقد و بررسی اشعار کلاسیک بود. این دو چهره برجسته در دانشگاه همکار بودند و زندگی مشترکشان نیز بر پایه هم‌افزایی در دنیای شعر و ادب شکل گرفت. امیربانو، به‌ویژه تحت تأثیر پدرش، به حفظ و معرفی سنت‌های ادبی علاقه‌مند بود و به همین دلیل، چندان با موج شعر نو سر سازگاری نداشت. در عین حال، او نگاه متفاوتی به معرفی شاعران کلاسیک داشت و بارها تأکید می‌کرد که هنوز بسیاری از زوایای ادبیات فارسی به جهان معرفی نشده است.

او در دقایقی از فیلم سینمایی «سیمای زنی در دور دست» به کارگردانی پسرش -علی مصفا- نیز به ایفای نقش پرداخت.

آثار به‌ یاد ماندنی او همچون «تصحیح دیوان حکیم فیاض لاهیجی»، «منتخب حدیقه‌الحقیقه حکیم سنایی» و «تصحیح انتقادی قسم دوم و سوم جوامع‌الحکایات و لوامع‌الروایات» نشان از وسعت دانش و دقت پژوهش‌هایش دارد. افزون بر این، او دیوان پدرش، امیری فیروزکوهی، را با حاشیه‌نویسی و تعلیقات ارزنده گردآوری کرد و بدین ترتیب گامی در معرفی بهتر آثار او برداشت.

امیربانو کریمی، که تا آخرین سال‌های زندگی خود همچنان به پژوهش و بررسی آثار ادبیات فارسی مشغول بود، در ۲۳ دی‌ماه ۱۳۹۸، در میانه زمستانی تلخ و غم‌بار، با انتشار یادداشتی در همدردی با قربانیان حادثه هواپیمای اوکراینی، از شرکت در مراسم کتاب سال انصراف داد. یادداشتی که با مصرع «کار ملک از نابسامانی ز میزان درگذشت» آغاز شده بود.

سرانجام، در 92 سالگی و در دهم دی 1402، این بانوی فرهیخته جهان را بدرود گفت. میراث او اما در دل کتاب‌ها و آثارش زنده است؛ میراثی که نه‌تنها گنجینه‌ای برای ادبیات کلاسیک ایران است، بلکه پلی میان گذشته و آینده شعر فارسی به شمار می‌رود.

امیربانو کریمی، با دانش گسترده و قلمی روان، نشان داد که چگونه می‌توان میان سنت و نوآوری تعادلی شاعرانه برقرار کرد.