اختصاصی حکایت گیلان | فرشته رضایی: صف، بار و انتظار. اینها خلاصه‌ی چند روز پردردسر برای کامیون‌دارانی است که به گمرک آستارا برخورد می‌کنند تا این گمرک همه ظرفیت خود از تجارت زمینی را پر کند. اما به چه قیمتی؟ به قیمت جان رانندگان کامیون و همچنین خرابی بار!

رانندگان در چند روز معطلی در صف گمرک آستارا درغیرانسانی‌ترین وضعیت به سر می‌برند و مکان استراحت و غذای مناسب لزوما ندارند و همچنین محصولات کشاورزی صادراتی هم یکی پس از دیگری کیفیت خود را از دست می‌دهند تا به مقصد برسند!
ما با این وضعیت می‌توانیم سهم قابل توجهی از تجارت در حوزه‌ی اوراسیا را داشته باشیم؟ خیر! همین چند روز پیش بود که نایب‌رئیس اتاق بازرگانی ایران اعلام کرد که زیرساخت‌های گمرکی در مبادی ورودی و خروجی کشور نامطلوب است و لازم است که تجهیزات گمرکی به‌روز شود. به اعتقاد او امکانات گمرکی برای تقویت سطح مناسبات تجاری با منطقه اوراسیا هنوز مهیا نیست و وضعیت گمرکات شمالی علی الخصوص «گمرک آستارا» در این زمینه اصلا مناسب نیست!

و بعدتر رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق ایران هم یکی از چالش‌های اصلی گمرک آستارا را اینگونه اعلام کرد که در حال حاضر ترافیک این گمرک موجب شده تا محصولات کشاورزی با تاخیر صادر شوند که خسارت به دنبال دارد.

صف کامیون‌ها در گمرک آستارا پدیده جدیدی نیست، اما اینکه هر بار مسوولین مربوطه خبر از رفع معضل می‌دهند و حتی امیدوار به حل آن هستند جالب توجه است.

۷ آذرماه جاری مدیر پایانه مرزی آستارا اعلام کرده بود که صف کامیون‌ها از 1500 کامیون در سال گذشته اکنون به 500 کامیون رسیده است. در حالیکه با افزایش ۶۴ درصدی ورودی کامیون مواجه بوده‌اند! این در شرایطی است که در اتاق ایران که بزرگترین پارلمان بخش خصوصی کشور است موضوع گمرک آستارا در بین مدیران ارشد اتاق بازرگانی مطرح و از آن گلایه می‌شود. پس هنوز معضل به قوت خود پابرجاست. ضمن اینکه اخبار رسانه‌های محلی نشان می‌دهد که باز هم ترافیک کامیون‌های منتظر در این شهر مرزی مشکلاتی را ایجاد کرده است.

اما موضوع به کجا بر می‌گردد و ماجرا چیست؟ واقعیت این است که گمرک آستارا به دلیل فراخوان بیش از اندازه و مدیریت نادرست، باعث ترافیک سنگین و صف‌های طولانی در باسکول و اسکن، و سرگردانی چند روزه رانندگان شده است. اکنون یکی از بزرگ‌ترین مشکلات رانندگان، ترافیک سنگین و صف‌های طولانی در باسکول و اسکن گمرک آستارا است. به طوری که رانندگان مجبورند ساعت‌ها و حتی روزها در صف منتظر بمانند. فشار روانی و استرس توان رانندگان را برای خروج مناسب از مرز گرفته و از طرفی بار صادراتی دچار آسیب و خسارت می‌شود. رانندگان از غذا و سرویس بهداشتی مناسب برخوردار نیستند و در این شرایط محوطه سازی پایانه بار آستارا به بهره برداری کامل نرسیده است و رانندگان کامیون‌ها نمی‌توانند در پس کرانه‌ها مستقر شوند. فراخوان بیش از حد کامیون‌ها بدون در نظر گرفتن ظرفیت گمرک و عدم توجه به نیازهای رانندگان، باعث ایجاد این بحران شده است.  

وضعیت این گمرک به گونه‌ای است که استاندار سابق گیلان نیز در سالجاری از سهل انگاری‌های صورت گرفته در حوزه معاونت اقتصادی استانداری برای ساماندهی نشدن گمرک آستارا و بلاتکلیفی کامیون داران در این بندر انتقاد کرده بود.

بر اساس آمارها میزان درآمد ارزی و عوارض گمرکی در بندر آستارا ۵ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان است که ضرورت داشت بخشی از این درآمد صرف تجهیز و ساماندهی گمرک شود.

استاندار دولت چهاردهم در گیلان هم چندی پیش بیان کرد که مشکل مرز آستارا ترکیبی از مسائل و مشکلات دستگاه های اجرایی ما و همچنین طرف مقابل یعنی آذربایجان در برخی محدودیت های پذیرش ماشین است. هادی حق شناس به تفاهمات انجام شده در چند ماه گذشته بین دو کشور اشاره و تصریح کرد که ما از دو نقطه وارد مرز جمهوری آذربایجان می شویم که شامل پایانه قدیمی و پایانه جدید آستاراست. به گفته وی، دستگاه های اجرایی به طور کامل در پایانه جدید استقرار پیدا نکرده اند و ۱.۴ کیلومتر از جاده مرزی نیز هنوز ساخته نشده است.

با این حال با توجه به اینکه استاندار گیلان در سابقه کاری خود کاملا به مسایل گمرکی و بندری آشناست و مانند مقام سابق اجرایی استان تنها به تشر و برکناری تسلط ندارد، به نظر می‌رسد بهتر بتواند بر روی این موضوع تمرکز کرده و معضل چنیدن ساله گمرک آستارا را حل کند. به گونه‌ای که هم مشکل تردد کامیون‌داران از مرز و اسکان آنان در پایانه بهبود یابد و هم این گمرک مرزی مناسب امور و ترانزیت محصولات صادراتی به منطقه اوراسیا شود.