اختصاصی حکایت گیلان | فرشته رضایی: در سال‌های اخیر به دلیل افزایش مشکلات اقتصادی و رشد بیکاری در جامعه، تعداد دستفروشان ساکن یا دوره‌گرد بیش از هر زمان دیگری شده است. مشاغل خدماتی همچون رانندگی اینترنتی، پیک موتوری و خرده فروشی یا دستفروشی در سطح شهر به عنوان شغل اول یا دوم گسترش یافته است. رشت هم تابعی از کل کشور بوده و از این موضوع مستثنی نیست. اگر در سالهای گذشته تنها بازار خیابان شیک به صورت محدودی در اختیار دستفروشان بود و این بازار تنها در ایامی خاص مثل شب یلدا و سال نو شلوغ می‌شد، اکنون به لطف ایجاد پیاده‌راه بیش از هر زمان دیگری شده است.

اگر چه خیابان‌های شاخص و اصلی شهر که زمانی مرکز خرید و فروش برندهای پوشاک و ... بودند، از جمله مطهری و گلسار هم از پدیده دستفروشان در امان نیستند، اما معضلی که اکنون رشت با آن مواجه است افزایش بساط گستری دستفروشان در پیاده‌راه رشت است. پیاده‌راه رشت که زمانی به منظور توسعه گردشگری، حفظ بافت تاریخی در محدوده شهر و کاهش ترافیک در مرکز شهر ایجاد شده بود، از همان ابتدا موافقان و مخالفانی را به همراه داشت. ایده سازندگان و دنبال کنندگان آن حفظ آرامش شهر از تردد انبوه خودروها در مرکز شهر که اتفاقا بافت تاریخی ثبت شده در میراث فرهنگی داشت و توسعه بازار در مناطق و نواحی مختلف رشت از جمله ایجاد بازارچه‌های محلی بود. همزمان توسعه پیاده‌راه گردی که از مصوبات و تصمیمات وزارت راه و شهرسازی بود که  رشت توانست از اولین استان‌ها و شهرها در بحث ایجاد پیاده‌راه سازی باشد.

با این حال کسی آن زمان تصور نمی‌کرد که روزی آنقدر دستفروش در چهارسوی پیاده‌راه زیاد شود که امکان تردد راحت را از عابران و حتی گردشگران شهر بگیرد. حال اوضاع به گونه‌ای شده که برخی بساط‌ها پای ثابت پیاده‌راه شده و حتی دیگر مدیران شهری نیز توان حتی انتقال آنان به مکانی حتی نزدیک پیاده‌راه را ندارند. اگر در بخش اخبار شورای شهر هم دقت کنید تنها یک یا دو بار به موضوع دستفروشان پرداخته شده و آن هم در حد وعده همکاری شورا با آنان است! در حالیکه یکی از وظایف مدیریتی شهری از جمله شورا و شهرداری از دهه‌های گذشته تاکنون ایجاد زمینی نزدیک شهرداری رشت برای دستفروشان بود که این طرح بنا به دلایل مختلف که مهمترین علت آن سهل‌انگاری مسوولان وقت شهری از گذشته تاکنون بود، به انجام نرسید و نتیجه، هجوم و وفور دستفروشان به پیاده راه است.

سه ماه دیگر سال نو آغاز می‌شود و اگر موضوع مرمت بنای شهرداری را فاکتور بگیریم که بخشی از شلوغی موجود در آن محدوده را دامن زده است، باید پرسید شورا چه برنامه‌ای برای ساماندهی دستفروشان دارد؟ تقریبا هیچ! مشکلات مالی دستفروشان، توسعه فقر به جای رونق اشتغال و همچنین بی‌توجهی مسوولان شهری به برند شهر خلاق خوراک و شهری که از برندهای گردشگری کشور است، موجب هرج و مرج و بهم ریختگی در پیاده‌راه رشت شده است. به نوعی که از حدود عصر تا پاسی از شب امکان تردد راحت حتی برای گردشگرانی که به رشت می‌آیند نیست و قطعا در آستانه سال نو و بعد از آن تعداد دستفروشان فصلی هم به آمار بساط گستران آن محدوده اضافه خواهد کرد.

از این رو نگارنده با توجه به عملکرد بسیار بد مدیریت شهری از گذشته تاکنون یک پیشنهاد برای آنان دارم تا اندکی از بار و فشار دستفروشان در پیاده راه کاسته شود و دست کم به 50 درصد حجم فعلی برسد و آن پولی کردن پیاده راه برای دستفروشان است. هر دستفروش حق دارد وسایل خود را به دلیل اینکه شغل وی است بفروشد و البته در همه جای دنیا در هر نقطه‌ای از شهر هم نمی‌تواند دستفروشی  کند و از آنجایی که گستردن بساط در مرکزی‌ترین نقطه شهر هم باعث رشد بی‌نظمی و هرج و مرج شده و هم برند رشت را با خدشه مواجه می‌کند، الزاما باید حق یا وجهی قابل توجه را بابت گستردن بساط در پیاده راه بپردازد. این اقدام اگر با رعایت موازین قانونی و حتی کمک جستن از استاندار گیلان، که شخصی آگاه به جزیی‌ترین مسایل استان است و از طرفی از کارشناسان مطرح اقتصادی در سطح کشور است باید مورد توجه قرار گیرد تا هم مدیر شهری بتواند از این راه کسب درآمد قانونی کند و هم بتواند بدون درگیری و مواجهه نامناسب ماموران سد معبر شهرداری با دستفروشان، تنها با یک آیین نامه مالی و پولی کردن پیاده‌راه برای آن دسته از دستفروشانی که تمایل دارند همچنان وجه نقد قابل توجهی را بپردازند و در پیاده راه بمانند، حجم و تعداد دستفروشان را در این مکان کم کند.

از طرفی لازم و ضروری است که مدیران شهرداری چند کار را به طور همزمان انجام دهند. یکی راه‌اندازی مجدد و مناسب و در شان بازارچه‌های محلی است که هر منطقه به بهترین شکل مناسب بازارچه خود را داشته باشد و از سوی دیگر اقدام به ایجاد یک بازارچه محلی برای دستفروشان در نزدیکی پیاده‌راه کند.

در واقع مدیریت شهری برای مقابله نرم با این پدیده باید روش‌های متعددی را به اجرا درآورد و از تجارب قبلی و شکست خورده گذشتگان فاصله بگیرد.
ساماندهی دستفروشان با برخورد و روش‌های ضربتی و چکشی و حتی تعیین ساعت کار و موارد دیگر بارها امتحان شده و جز تشدید ماجرا و چرخش امور به نفع دستفروشان اثر دیگری نداشته است و بهتر است مدیران شهری اگر که دستی در حوزه مالی و اقتصادی دارند، کمی کلان‌تر به موضوع بنگرند و بتوانند با راهکارهایی نرم و مدون‌تر موجب برگرداندن آرامش دوباره به مرکز شهر شوند. بدون شک دستفروشی و بازار یکی از جاذبه‌های شهری است که نیاز است این جاذبه در مکانی بهتر و غیر از جایی که مکانی تاریخی است، تجربه شود تا هم بر تعداد اماکن گردشگری شهر افزوده شود و هم از شلوغی فزاینده و هرج و مرج در مرکز شهر جلوگیری شود.