اختصاصی حکایت گیلان | اسحاق راستی: قیام ۳۰ تیر ۱۳۳۱ یکی از نقاط مهم در تاریخ سیاسی ایران است. پس از انتخاب دکتر محمد مصدق به عنوان نخست وزیر؛وی در صدد اصلاح امور درآمد.او قصد داشت از قدرت مطلقه سلطنت بکاهد و امور را به سوی دمکراسی حرکت دهد.دکتر مصدق که به تازه گی نفت ایران را ملی کرده بود ودر دادگاه لاهه با دفاعی تاریخی از حقوق ملت ایران ؛ پیروز شده بود. او در روز ۱۷تیر ۱۳۳۱ در حالی که پیروز مندانه به ایران بازگشت که تاثیرات دفاع او از ملی شدن صنعت نفت ایران منجر به حرکت های مردمی در کشورهای دیگر شد.
دکتر مصدق که به عنوان نخست وزیر با محدودیت های بسیاری از طرف دربار مواجه بود ؛ از شاه ریاست وزارت جنگ را خواستار شد اما او نپذیرفت. مصدق پس از رد درخواستش از نخست وزیری استعفا داد.
محمدرضا شاه نیز با سرعت با آن موافقت کرد و احمد قوام السلطنه را به جای او منصوب کرد. با منصوب شدن قوام ؛مردم ایران در روز ۳۰ تیر ۱۳۳۱ درحمایت از دولت ملی مصدق در اکثر شهرها مردم به خیابان‌ها رفته و شعار یا مرگ یا مصدق سر دادند .این تظاهرات به رگبار بسته شد و تعداد زیادی از مردم کشته شدند. سرانجام شاه مجبور شد مجددا قوام را عزل کند و مصدق را به نخست وزیری منصوب نماید.
هرچند دولت او دیری نشد که با کودتای ۲۸مرداد توسط عوامل دربار با همکاری سیا سرنگون شد . با این که درباره این کودتای ۲۸مرداد نظرات مختلفی وجود دارد که آن را به یادداشت های بعد موکول می کنیم.