اختصاصی حکایت گیلان | ابوالفضل رضایی: در روزهای که هر آنچه بگویی، بیشتر حوصله ات سر می رود نه بخاطر اینکه سخن بیهوده ای گفته باشی و توجه به حرفت نداشته باشند، بلکه انگار از هر دو سوی کنشگران و تصمیم گیرندگان [جامعه وسیاستگذاران] در یک فرایند بی حوصلگی و عدم تحمل دچار شده‌اند! بقول دوستی می گفت:«من بخواهم هم نمی توانم کمکی کنم». هرچقدر زمان بیشترمی گذرد، می‌توان گفت که همه ما به نوعی دچار آنفلوآنزا (سرماخوردگی شدید) شده ایم! با همان علایمی از سردرد، بی حوصلگی و کوفتگی اجزا بدن گاهی هم از سر درماندگی می گوییم؛ کی حالم خوب می شود( جامعه) و دیگر سوی هم که معلوم است لابد فکر می کند؛ چنین نیروهای آرام و بی سر و صدا چقدر دلنشین است!

سالهایی که نگارنده، فرآیند کنشگری فعالان محیط زیست‌، مجریان و سیاست‌گذاران محیط زیست را در گیلان تحقیق کرده است بی شباهت به فعالیت دیگر فعالان حوزه اجتماعی و سیاسی نیست.
در این گزاره مروری بر دو موضوع وضعیت پسماند و سنبل آبی که رفته رفته، نگرانی هایی را به وجود آورده خواهیم پرداخت.

در شرایطی که انتخابات مجلس شورای اسلامی را پیشرو داریم و معضل پسماند در استان با توجه به جلسات رییس جمهور که وعده داده بودند که مشکل پسماند را حل خواهد کرد، ولی هیچگاه حل نشد. خوب است در چنین فضایی(انتخابات) نمایندگان استان پاسخگو عملکرد چهار سال خودشان در این باب باشند که چه کرده اند؟ سراوان، تموشل، آلمان لنگه و ... اسم هایی آشنا اما غریب. چنان تلخ و آشنا که پیامدهای آلودگی آن بر پیکره انسانی و حیات زیستی گیلان پیرامون آن تا زرجوب ها، تالاب انزلی ها و دریای کاسپین برای اهالی، ساکنین و دغدغه مندان، پر واضح و آشناست؛ و چنان غریب و مبهم که خستگی وعده های دائمی و بی ثمر مسئولان، دردی مضاعف بر جان و روح مردم گیلان نشانده است.
وعده هایی که هر دوره با یک رنگ و جلوه ای دیگر،  قرار بود تعطیلی لندفیل سراوان رشت تا آبان ماه تحقق یابد که نه تنها صورت نگرفت بلکه از جانمایی مکان جدید زباله های شهرستان رشت میسر نشد. در شش ماه ۱۴۰۲ به تکرار از سوی مسئولان استان در  خصوص پسماند سخن گفته شده که با یک سرچ ساده در اینترنت می توان سلسله وعده های آنان را یک به یک دسته بندی نمود. ظرفیت کود آلی که قرار بود به هزار تن در روز برسد؟ آیا توانستند بودجه لازم برای کارخانه زباله سوز رشت دریافت کنند؟ چه پلن آموزشی موثر و کارامدی در شهرها و روستاها به منظور فرهنگ سازی به مرحله اجرا درآمد؟ عدم فعالیت تصفیه خانه شیرابه و..از این پرسش های بی پاسخ بسیار است.

هرگاه گفتگویی با فعالان محیط زیست داشته ایم دغدغه محوری شان آموزش تفکیک زباله از مبدا بوده است برای نگارنده هم اهمیت یاد شده آشکار است.
بی شک برای  آموزش موثر، تولید محتوای مناسب یک ضرورت است. آموزشی با محتوای مناسب و متناسب با گروه های سنی مختلف، گروه های اجتماعی مختلف و دیگر ذینفعان کلیدی.
شاید جالب توجه باشد که یکی از بهترین مجموعه برنامه های آموزشِ عمومیِ پسماند در سطح کشور، در گیلان (مجموعه فوکون فیشان) عنوان مختلف تولید شده  که توجه کمی به آن شده است.
مقصود اصلی این نوشتار این است که مخاطبان عمومی و مسئولان استانی مدخل بر حوزه حفاظت از محیط زیست، استانداری، صدا و سیما، آموزش و پرورش نگاه خود را به موضوع پسماند تغییر دهند و از حالت منفعل خارج شده و چنان نباشد که آب در کوزه باشد و گوش ها از  وعده ها پر و دردهای حل نشده روزافزون.
اگرچه چشم انداز جاده پسماند مه آلود و نامطمئن است، اما دانه ها خواهند رویید و جوانه خواهند زد.

از دیگر مشکلات محیط زیستی درگیر استان، سنبل آبی است. که هر بار شاهد آن جمع آوری این گیاه مهاجم و مخرب در رودخانه ها و تالاب های استان  توسط انجمن های محیط زیستی و چه سازمان حفاظت محیط زیست هستیم.
از آنجا که تاکنون استراتژی و برنامه جامعی برای مواجهه با سنبل آبی در کشور وجود نداشته است بطوریکه بتوان در یک بازه زمانی متناسب (بلند مدت) چشم انداز روشنی را تبیین نمود، لذا انجام اقدامات اساسی شامل انجام تحقیقات جامع، تدوین قوانین مرتبط و در نهایت تدوین سند رسمی و  برنامه عملیاتی که با اصول علمی و فضای مشارکتی شکل گرفته باشد، حایز اهمیت می باشد.
جا دارد مسولان حفاظت محیط زیست گیلان به جای تشریح مشکلات سنبل آبی بفکر چاره اندیشی در این موضوع باشند و برای رفع این معضل در یک بازه زمانی معین نه اینکه هر فصل تنها کارشان مصاحبه درباره جمع آوری این گیاه مهاجم که آنهم بیشتر مواقع توسط انجمن های محیط زیستی با دشواری های زیاد در حال انجام بوده اند.
به هر صورت فارغ از خط ربط های سیاسی و تایید و تکذیب ها، می بایست حفظ سرمایه های بنیادی سرزمینی اولویت باشد، چقدر تلخ است که موقع نگارش این گزارش خبر خشک شدن تالاب های پریشان و بختگان در استان فارس جلوی چشم ظاهر شود. برای جلوگیری از هر آسیب بیشتر به وضعیت اسفناک پسماند استان و خطر سنبل آبی که نفس های تالاب ها و رودخانه های استان را گرفته و معضل پسماند دست به اقدامات فوری زد و با بسیج امکانات چاره ای اندیشید.