حکایت گیلان |مجید شمشیرکار:میرزا یونس استادسرایی از فعالین بنام ایرانی در سالهای مشروطه بود، وی که جزئی از نیروهای فاتح تهران در جریان جنبش مشروطیت بود، پس از فتح تهران به گیلان بازگشت و از پایه گذاران «جنبش جنگل» شد. این جنبش از نخستین کنش‌گری‌های مردم ایران در پاسخ به عدم تحقق اهداف مشروطه بود. و هدف اصلی میرزا کوچک خان و یارانش از این جنبش آزادسازی ایالت گیلان از اشغال نیروهای روسیه بود.

میرزا کوچک خان طی سال‌های فعالیت خود هرگز ذره‌ای از آرمان‌های ملی خود پا پس نکشید و حاضر به سازش با ظلم و ذلت نبود و تا آخرین لحظات زندگی بر روی اعتقادات ملی و دینی ایستادگی نمود و به عنوان یک سرباز آزاده ثابت کرد تنها هدفی که از قیام داشت آزادگی و سربلندی کشورش بود.

به همین خاطر است که عبدالله مستوفی نویسنده تاریخ اجتماعی و اداری دوره قاجاریه نوشته بود: «میرزا در تمام مدت نهضت جنگل یک قدم برخلاف دیانت و حب وطن برنداشت و حتی در مواقعی که کابینه های صالح روی کار می آمدند، خود را از تماس با دولتیان برکنار می گرفت.»

افکار آزادی‌خواهانه و بیگانه‌ستیزی میرزا در یکی از حساس‌ترین برهه‌های تاریخ سیاسی ایران، باعث به وجود آمدن نگرشی جدید از استقلال و عزت میان مردم شد. او که از دل مردم برآمده بود توانست توده‌های مردم را با خود همراه نماید و با تبین شرایط انزوای کشور پس از جنگ جهانی، به دنبال راه چاره‌ای برای خروج میهن از آن وضعیت بحرانی باشد.

علی‌رغم پیشنهاد و توطئه‌های فراوان از سوی دولت مرکزی و نیروهای بریتانیا، خیانت تعداد کثیری از اعضای نهضت مشروطه و در ادامه تعدد حملات به نهضت جنگل، میرزا کوچک خان تسلیم نشد و با یکی از یاران وفاداراش به سمت خلخال حرکت کرد تا پس از تجدید قوا، به نهضت آزادی خواهانه خود ادامه دهد اما در یازدهم آذر ماه سال ۱۳۰۰ خورشیدی در حالی‌که گرفتار سرما و بوران کوهستان های تالش شده بود؛ از پا در آمد.

میرزا کوچک خان جنگلی به دلیل پایداری و رشادتی که در مقابل تجاوز بیگانگان به خاک ایران از خود نشان داد و هرگز از محبوبیتی که به دست آورده بود در جهت بهره‌برداری از منافع شخصی استفاده نکرد؛ همواره مورد توجه ایرانیان آزاده و جویای حق و حقیقت قرار گرفته است. روحش شاد و یادش گرامی