به گزارش حکایت گیلان | دو حادثه آتش‌سوزی عمدی در کمپ نگهداری از زنان معتاد متجاهر قرچک ورامین در ۸ دی ۱۳۹۷ و آتش‌سوزی کمپ ترک اعتیاد رباط کریم در سوم اردیبهشت ۱۴۰۰ هیچ‌کدام مانع اتفاق اخیر کمپ ترک اعتیاد «گام اول رهایی» لنگرود نشد.

به نقل از روزنامه قدس، با این‌حال حالا شاید مرگ ۳۲نفر و مصدومیت ۱۷نفر در این حادثه بتواند چشم‌هایی را که هنوز برای دیدن اتفاقاتی شبیه به آنچه در کمپ‌های اعتیاد رخ می‌دهد بسته مانده‌اند، باز کند.

چشم دولت به روی کمپ‌های ترک اعتیاد بسته است

هومان نارنجی‌ها، پژوهشگر حوزه اعتیاد  در خصوص ایمنی کمپ‌های ترک اعتیاد و حوادثی که سال‌های اخیر در این کمپ‌ها اتفاق افتاده به ما می‌گوید:  مسئله درمان‌های اقامتی مانند بحث معتادانِ آزاردهنده خانگی موضوعی مغفول است، یعنی دولت؛ سیستم بهداشت و درمان و سازمان بهزیستی آن‌گونه که لازم است به آن‌ها توجه کافی ندارد. بنابراین وقتی موضوع به این مهمی که جزو نیازهای روز جامعه است مورد غفلت واقع شود، احتمال اینکه ارائه‌کنندگان خدمت، خدماتی غیراستاندارد ارائه دهند بسیار زیاد است. تا جایی که چند سال پیش برخی افراد بهبودیافته و غیرمتخصص، اقدام به تأسیس کمپ ترک اعتیاد می‌کردند و به خواست خانواده معتادان و به صورت غیرقانونی آن‌ها را دست بسته به کمپ انتقال می‌دادند، اما با توجه به اینکه دولت برای معتادان آزاردهنده خانگی دستورالعملی نداشت و همین مراکز غیرقانونی تا حدودی بار مسئولیت درمان معتادان را از روی دوش نظام درمانی برمی‌داشتند، آگاهانه چشم خود را روی این کمپ‌ها بست و به مرور در پی نیاز مبرم خانواده معتادان به مراکز درمان اقامتی اعتیاد، این کمپ‌ها به صورت قارچ‌گونه و با حداقل امکانات بهداشتی و ایمنی رشد کردند و در برخی موارد شنیده می‌شود به جای درمان علمی ترک اعتیاد در بعضی از این کمپ‌ها از روش‌های تنبیهی مانند انداختن معتادان در حوض آب یخ و یا برخورد فیزیکی با آن‌ها استفاده می‌شود.

سکوت متولیان نظام سلامت

این درمانگر ترک اعتیاد می‌افزاید: در دهه گذشته به درخواست انجمن تولدی دوباره از سازمان بهزیستی قرار شد کمپ‌های ترک اعتیاد غیرمجاز حذف و با تعیین دستورالعمل‌های اصولی برای درمان معتادان در این مراکز، این کمپ‌ها به مراکزی امن برای درمان معتادان تبدیل شوند، اما به دلیل اینکه ایجاد کمپ استاندارد برای کمپ‌داران هزینه‌بَر است و درآمد کافی ندارند، نه آن‌ها از استانداردهای تعیین شده تبعیت می‌کنند و نه سازمان بهزیستی نظارت کافی بر اداره کمپ‌ها دارد. درحالی که وزارت بهداشت کلینیک‌های ترک اعتیاد سرپایی را ملزم به رعایت استانداردهای ایمنی و اطفای حریق کرده، در این حوزه سکوت اختیار کرده است.

دولت برنامه‌ای برای ارتقا، ساماندهی و نظارت ندارد

نارنجی‌ها با بیان اینکه درمان اقامتی یا کمپی اعتیاد به موضوعی حاشیه‌ای برای دولت تبدیل شده که برنامه‌ای برای ارتقا، ساماندهی و نظارت بر آن‌ها ندارد، می‌گوید: قابل پیش‌بینی است دولت پس از حادثه آتش‌سوزی در کمپ «گام اول رهایی» لنگرود عزم جدی‌تری بر پلمب کمپ‌های ناایمن و غیرقانونی بدون مجوز داشته باشد، اما به دلیل نیاز جامعه به این مراکز و نبود جایگزین دولتی برای ارائه خدمات درمان اقامتی به معتادان آزاردهنده خانگی، دوباره این کمپ‌ها در سوله‌ها، ساختمان‌های فرسوده و یا حاشیه شهرها ایجاد خواهند شد.

وی می گوید: از سوی سازمان بهزیستی تیپ‌های مختلفی برای کمپ‌های ترک اعتیاد دارای مجوز تعریف شده که براساس تیپ کمپ و خدماتی که ملزم به ارائه آن هستند از بیماران هزینه دریافت می‌شود؛ با این حال رعایت نکات ایمنی جزو اصول اولیه است که همه کمپ‌داران ملزم به رعایت آن هستند. اما اکنون این موضوع مطرح است اگر کمپ ترک اعتیاد «گام اول رهایی» لنگرود دارای مجوز و ملزم به رعایت نکات ایمنی بوده چرا چنین حادثه دلخراشی اتفاق افتاده است. به‌طورحتم اگر بر این‌گونه مراکز از سوی سازمان متولی نظارت می‌شد اکنون شاهد این قبیل حوادث که بخش قابل توجهی از آن ناشی از سوءمدیریت و بی‌تدبیری کمپ‌داران است، نبودیم. در واقع حادثه کمپ لنگرود نمادی از بی‌توجهی قانونی نظام درمان کشور به درمان ترک اعتیاد است.

درمان اعتیاد روی هواست

نارنجی‌ها در ادامه می‌افزاید: سال ۱۳۸۳ که برای نخستین بار مخدر شیشه از کشورهای سنگاپور، مالزی و تایلند وارد ایران شد، مصرف‌کنندگان این ماده صنعتی با توهم و هذیان‌گویی خود موجب ناامنی خانه و اعضای خانواده می‌شدند، اما چون در قانون مبارزه با موادمخدر، شیشه لحاظ نشده بود، اصلاح قانون در دستور کار مجلس قرار گرفت و این فرایند ۹ سال در مجلس و مجمع تشخیص مصلحت چرخید تا سرانجام اصلاح شد و در این سال‌ها افراد زیادی گرفتار مصرف شیشه شدند. با این حال هنوز هم دولت توجهی به درمان معتادان آزاردهنده خانگی ندارد.

به گفته وی بیش از ۹۰درصد خدمات درمانی ترک اعتیاد در بخش خصوصی ارائه می‌شود، به‌طوری که حتی مراکز تی‌سی هم که سال‌ها پیش از سوی سازمان بهزیستی تأسیس شده بود، در بسیاری از استان‌ها به بخش خصوصی اجاره داده شده و در واقع تنها جایی که دولت برای درمان اعتیاد هزینه می‌کند، ساماندهی معتادان متجاهر کارتن‌خواب است و بخش قابل توجهی از بودجه اعتیاد را صرف مبارزه می‌کند که خروجی آن در ۱۰ سال گذشته و در بهترین شرایط منجر به کشف ۱۰درصد مواد شده است. بنابراین با توجه به آنکه خانواده بیشتر معتادان جزو طبقات اقتصادی ضعیف جامعه هستند، می‌توان گفت درمان اعتیاد در کشور ما روی هواست.