به گزارش حکایت گیلان | سید محمد شفیعی:

مسائلی هستند که در بازه‌های زمانی مختلف برای کشور ایجاد چالش می‌کنند. اما در بازه زمانه‌هایی نیز بوده که شرایط پیشگیری از این‌چالش‌ها بوده است اما از آن فرصت‌ها استفاده نشده و پس از ایجاد مشکلات در فکر رفع آن با استفاده از روش‌های مختلف هستیم.

بحث حق‌آبه ایران از هیرمند نیز یکی از موضوعاتیست که از گذشته کشورمان با آن دست و پنجه نرم می‌کرده است.

اما آیا فقط به این موضوع ختم می‌شود؟

پس از تجزیه شوروی و شکل‌گیری کشوری با نام آذربایجان در همسایگی‌شمال‌غربی ایران، که همنام با استان‌های شمال‌غربی ایران بود و می‌توانست چالش‌آفرین باشد. اما دولت وقت‌ایران علی‌رغم آینده‌نگری بابت چالش‌های احتمالی بابت این همنامی، بلافاصله باکو را به رسمیت شناخت. در آن‌زمان میشد عملی مانند آنچه که یونان در قبال مقدونیه‌شمالی انجام داد و تا زمان حاصل شدن منافعش از به رسمیت‌شناختن مقدونیه شمالی امتناع کرد، به کار برد اما در هر صورت ایران چنین کاری نکرد تا هر از چندگاهی با اظهارات گستاخانه باکو و جولان دادن رژیم‌صهیونیستی و اقدام علیه خود در خاک آن روبرو شود.

این مثالی تطبیقی بود برای بحث حق‌آبه هیرمند.

پس از اینکه در زمان پهلوی اول دشت ناامید به افغانستان واگذار شد و سرچشمه هیرمند از دست ایران خارج شد، ایران همواره در بحث گرفتن حق‌آبه‌اش با مشکل روبرو بوده است. 

در برخی مواقع وضعیت به‌گونه‌ای بوده که طرف افغان دست به گروکشی زده است.مانند زمانی که اشرف غنی رئیس‌جمهور وقت افغانستان، ایران را به استفاده رایگان از آب هیرمند متهم کرده و طرح نفت در برابر آب را مطرح کرد و اظهار داشت اگر ایران، آب هیرمند را می‌خواهد باید در قبالش نفت بدهد.

در حالی که حق‌آبه ایران در معاهده بین دو طرف در سال ۱۳۵۲ توافق و تضمین شده بود.

در هنگام قدرت گیری طالبان در افغانستان، ایران سیاست مناسبی در پیش گرفته و جهت‌گیری در جابه‌جایی قدرت در افغانستان نداشت و به برگزاری رزمایش فاتحان خیبر برای بازدارندگی نسبت به باکو پرداخت.

اما بعد به قدرت رسیدن طالبان ایران می‌توانست از بحران مشروعیت بین‌المللی که طالبان با آن روبرو بوده و هست،نهایت استفاده را برده و برای به رسمیت‌شناختن آنها امتیازات لازمه برای حق‌آبه هیرمند و مسئله مهاجرت افغان‌ها و بحث مواد‌مخدر و..... را بگیرد. حتی پیش‌ از آن و در زمان ریاست‌جمهوری روحانی که نمایندگانی از سمت طالبان برای گفتگو و مذاکره به ایران آمدند و می‌شد بر سر حق‌آبه هیرمند استفاده‌های لازم را برد.

اما اکنون با محکم‌شدن جاپای طالبان در افغانستان، شاهد ایجاد اخلال و کم‌کاری از طرف مقابل بر سر حق‌آبه هیرمند هستیم و استان سیستان‌و‌بلوچستان نیز به همین دلیل در شرایط خوبی به سر نمی‌برد.

اکنون که کار به جایی رسیده که طرفین مشغول تهدید یکدیگر می‌باشند و باید دید سرانجام طالبان دست از بهانه‌گیری‌های واهی دست‌ بر می‌دارد و حق‌آبه ایران را تامین می‌کند یا به رویه فعلی ادامه می‌دهد.

اما آنچه که مشخص است ما در برخی مواقع نتوانستیم از فرصت‌های ایجاد شده در جهت رفع منافع خودمان و کسب امتیاز از همسایگان استفاده کنیم، تا وقتی که با چالش روبرو شدیم به دنبال نوش‌دارو باشیم.